26 maart 2014

“Democratische ervaringen”

Nog meer nieuws uit de Haarlemmermeer: een lijvig rapport over ‘De toekomst van de lokale democratie – Sociale cohesie en participatie in de Haarlemmermeer’ (van Roeland Stolk en Roel in ’t Veld). Daar is een heleboel in te lezen. Ik vond onder andere het begrip “democratische ervaringen” interessant. Dat blijkt een belangrijk begrip als het gaat over participatie…

• “Democratische ervaringen definiëren wij als momenten waarop confrontatie plaatsvindt van het individu met de gemeenschap, waarbij het individu voorbij het eigen belang denkt. Met andere woorden: in hoeverre zijn burgers in staat om zich te verdiepen in de positie van de ander en ook bereid om daar rekening mee te houden?
• Uit vele onderzoeken blijkt dat mensen niet automatisch geneigd zijn om in het publiek belang te denken. Doordat mensen meestal alleen denken in eigen belang en in korte termijn ontstaan er suboptimale oplossingen (in de literatuur het prisoners dilemma genoemd). Als iedereen handelt vanuit het eigen belang (op basis van vergaand individualisme of uit wantrouwen jegens de medemens) ontstaan in de regel suboptimale uitkomsten – of zelfs regelrechte conflicten. Om tot een optimale uitkomst te komen moeten beide partijen samenwerken. Vertrouwen en geloofwaardigheid zijn dan belangrijk om er zeker van te zijn dat de ander zich houdt aan de afspraken.
• Voorbij het eigen belang denken is iets wat mensen moeten leren en onderhouden. De ervaring dat samenwerking kan leiden tot goede uitkomsten (soms pas op de lange termijn) en dat samenwerkingspartners betrouwbaar en geloofwaardig kunnen zijn, is essentieel voor het komen tot besluiten die het publiek belang dienen. Als we streven naar vruchtbare participatie is het daarom belangrijk dat mensen leerervaringen opdoen om voorbij het eigen belang te kunnen denken. Een succesvol lobbytraject zien wij dus niet als een democratische ervaring, want dit gaat puur om eigen belang.
• De democratische ervaring moet onderhouden worden. Het gaat om ervaringsleren, want democratie moet je leren en dat kan alleen door het te ervaren. Het gaat ook om (het opbouwen van) vertrouwen. Het levert voor iedereen het meeste op als je uit vertrouwen kunt (onder)handelen. Bovendien gaat het ook om het bestendigen van vertrouwen, het ontwikkelen van duurzame vertrouwensverbanden. Zo leren we dat betrouwbaar handelen goed uitkomt. Want zodra het vertrouwen beschaamd wordt prevaleert weer het eigen belang.”

Besluitvorming op basis van ‘consent‘ kan in belangrijke mate uitnodigen tot democratische ervaringen.

Wat was jouw meest recente democratische ervaring?

Voor het hele rapport volg je deze link.

deel